Toprak Nedir? Toprak Tipleri Nelerdir? Hakkında bilgi
Toprak Nedir?
Toprak, içerisinde organik ve mineral maddelerle, su ve hava bulunduran, ana kayanın fiziksel veya kimyasal çözülmeye uğramasıyla oluşan yer yüzündeki örtüdür.
Anakayanın Çözülme Şekilleri
Fiziksel(Mekanik) Çözülme
Gece ile gündüz sıcaklıklarının farkından dolayı aşırı ısınan kaya gündüz genleşir, gece ise aşırı soğumayla büzülen ana kaya zamanla birbirinden ayrılır. Neme bağlıdır fiziksel çözülme nemsiz bölgelerde görülür .Kurak ve yarı kurak bölgelerde etkili olan bu çözlümenin görüldüğü iklim tipleri de şöyle sıralayabiliriz;
- Çöl İklimi
- Tundra İklimi
- Kutup İklimi
- Sert Karasal İklim
- Ilıman Karasal İklim
Kimyasal Çözülme
Kimyasal çözülme ise gece ve gündüz sıcaklık farkının fazla olmadığı yerlerde görülür. Kayaçların parçalanarak ufalanması sonucu oluşan bir çözülmedir. Sıcaklık fazla ise çözülmeyi etkiler ve hızlandırır. Ekvator ikliminde daha fazla görülür. Yıllık yağış miktarı fazla olan Ekvator İkliminde güneş ışınları yıl boyu dik gelir ve sıcaklık yüksek düzeylerde seyreder. Kimyasal çözülmenin etkili olduğu iklim tipleri şöyledir;
- Ekvator İklimi
- Savan İklimi
- Muson İklimi
- Akdeniz İklimi
- Okyanusal İklim
Toprak Oluşumunu Etkileyen Faktörler
- İklim
- Ana kayanın etkisi
- Yerşekilleri
- Zaman
- Canlılar ve bitki örtüsü
Humus Nedir?
Humus toprak üzerindeki bitki kalıntılarının ve diğer doğa kalıntılarının zamanla toprak altına geçerek orada uzun süre boyunca beklemesi sonucu oluşur. Humus toprak verimliliğini arttırır, humuslu toprak verimli topraktır.
Toprak Çeşitleri
Zonal Topraklar
Herhangi bir bölgede etkili olan iklim ve bitki örtüsü şartlarına göre oluşmuş ve normal profil özelliğine sahip topraklardır.
- Laterit Topraklar: Dönenceler arasında görülen sıcak-nemli iklim bölgesinin toprağıdır. Rengi kiremit kırmızısıdır. Bu topraklar humus bakımından fakirdir.
- Kırmızı Topraklar (Terra Rossa): Akdeniz iklim bölgesinin toprağıdır. Demir oksitten dolayı kırmızıdır.
- Kahverengi Orman Toprakları: Nemli orta kuşağın yayvan yapraklı orman sahasında oluşan topraklardır. Humus bakımından zengindir.
- Podzol Topraklar: Soğuk nemli bölgelerin iğne yapraklı orman sahasında oluşan topraklardır. Humus bakımından fakirdir.
- Tundra Toprakları: Tundra iklim bölgesinin toprağıdır. Bataklık toprağıdır, verimli değildir.
- Çöl Toprakları: Çöllerde görülen topraklardır. Sıcak ve yağışsız hava sebebiyle kireçli ve verimsiz bir topraktır.
- Kahverengi ve kestane renkli bozkır toprakları: Orta Kuşağın yarı kurak bölgelerinde görülen toprak türüdür.
- Çernezyom Toprakla r(Kara Topraklar): Karasal iklimin yarı nemli sahalarında çayır altında görülen toprak tipidir. En verimli toprak türüdür.
İntrazonal Topraklar
Bu toprakların oluşumunda topografya ve ana materyal etkilidir.
- Halomorfik Topraklar: Kurak ve yarı kurak bölgelerde, suyla erimiş haldeki çeşitli tuz ve karbonatların suyun buharlaşmasıyla toprağın yüzeyinde veya çeşitli derinliklerinde birikmesiyle oluşmaktadır. Tuzlu topraklar ve tuzlu-sodik (alkali) topraklar olarak ikiye ayrılır.
- Hidroformik Topraklar: Bataklık alanlarında veya taban suyu seviyesinin yüksek olduğu sahalarda oluşan topraklardır.
- Kalsimorfik Topraklar: Yumuşak kireç taşı ve killi kireç taşı depoları üzerinde oluşan topraklardır. Kireç yönünden zengin bu topraklar ikiye ayrılır:
- Vertisoller: Eski göl tabanlarındaki killi ve kireçli topraklardır.
- Rendzinalar: Yumuşak kireç taşları üzerinde oluşan bu topraklar, koyu renklidir.
Azonal Topraklar
Dış kuvvetler tarafından taşınan malzemelerle oluşan topraklardır.
- Alüvyal topraklar: Akarsuyun taşıyıp biriktirdiği topraklardır. Oldukça verimli topraklardır.
- Lösler: Rüzgarın taşıyıp biriktirdiği malzemeden oluşan topraklardır.
- Morenler: Buzulların taşıyıp biriktirdiği malzemeden oluşan topraklardır.
- Regosoller: Volkanlardan çıkan malzeme ve akarsuların biriktirdiği depolar veya yamaç eteklerindeki depolar üzerinde oluşan topraklardır.
- Kolüvyal Topraklar: Dağlık eğimli yamaçlarda ufalanan malzemelerin dağ eteklerinde birikmesiyle oluşan topraklardır.
