Yusuf Has Hacip Kimdir? Kutadgu Bilig Nedir? Hakkında bilgi
Yusuf Has Hacip Kimdir?
Yusuf Has Hacip Karahanlı döneminde yaşamış Türk İslam tarihi açısından son derece önemli olan Kutadgu Bilig‘in yazarıdır. Kesin olmamakla beraber M.S. 1017-1019 yılları arasında doğduğu rivayet edilir. Asil bir aileye sahip olan Yusuf Karahanlı hizmetine girip Has Hacip ünvanını almıştır. Ölümüde yine kesin olmamakla beraber M.S 1077 yıllarında olduğu tahmin ediliyor. Türklerin İslamiyeti kabulünün ilk yazılı eseri olan Kutadgu Bilig eserine göz atalım.
Kutadgu Bilig Nedir?
Mutluluk veren bilgi anlamına gelen bu eser 11. yüzyılda Karahanlı döneminde Yusuf Has Hacip tarafından kaleme alınmıştır. Yusuf Has Hacip Doğu Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Ulu Buğra Kara Han‘a taktim ettiği Türkçe bir eserdir. Kutadgu Bilig her iki dünyada da mutluluğa kavuşmak için gidilmesi gerekilen yolu vurgular.
Eserin Genel Özellikleri:
- Mesnevi tarzda olduğu dikkat çeker.
- Türklerin islamiyeti kabulünden sonraki ilk yazılı eseridir.
- İlk siyasetname ürünüdür.
- Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır mesnevi tarz.
- Ansiklopedi özelliğide taşımaktadır.
- 6645 beyitten oluşur, manzum bir eserdir.
Eserin Bilinen Nüshaları
Herat (Viyana) Nüshası: Kutadgu Bilig’in illk nüshasıdır. Arap harfleriyle yazılmıştır, Uygur harflerine çevrilmiştir. Uygur harfleriyle 1439 da Herat’ta yazılmış olan bu nüshayı Hammer İstanbul’da bulmuş ve Viyana genel kitaplığına hediye edilmiştir.
Fergana Nüshası: En önemli nüshadır. Nüshayı bulan Fitret, Maarif ve Okutgucı mecmuasında umumi bir bilgi vermiştir. Nerede ne zaman ve kim tarafından, kimin için istihnah edilmiş olduğu belli değildir.
Mısır Nüshası: Eser üzerinde yerli ve yabancı Türkologlar çalışmıştır. Reşit Rahmeti Arat‘ın çalışması dikkat çekmektedir. Üç nüshanın karşılaştırılmalı metnini 1947‘de, metnin tercümesini 1959 yılında ölümünden önce yayınlamış çalışmaları Prof.Dr. Muharrem Ergin, Prof.Dr.Kemal Erarslan, Dr.Nuri Yüce ve Dr.O.F.Sertkaya tarafından ortaya çıkarılmıştır.
